Zeven Marken


R DSC 0009
Als we de boswachterij verlaten staan we op het kruispunt van zes wegen. Dit is het punt waar tot in de jaren veertig in de 20e eeuw, als spaken in een karrenwiel, zes gemeentegrenzen samenkwamen. Vóór de officiële invoering van de gemeenten kwamen op dit punt zelfs zeven marken (een marke was een grondgebied van een dorpsgemeenschap) bijeen: de marken van Westdorp(Wespert), Ees(Ies), Odoorn(Oring), Noord Sleen(Slien), Wezup(Wisp), Orvelte (Örvelt) en Schoonloo(Scheloo). De ‘Zeven Markensteen’ verwijst hiernaar.

Marke of Meent is een gemeenschappelijk bezit zijnde grond, veelal heide of weiland. Met name in de Oost-Nederlandse gebieden(Drenthe, Twente en de Gelderse Achterhoek) een veel voorkomende vorm van bezit. De gerechtigden – de waarden – bezaten een waardeel. Bij meningsverschillen besliste de Boermarke: het bestuur. Ook bestond er een sterke nabuurschap of wel buren hulp. Als er in een marke bijvoorbeeld heide moest worden geplagd, kwamen indien nodig ook leden van andere marken met paard en wagen hulp verlenen. Rond 1854 vond de scheiding van het gezamenlijke markenbezit plaats: de waarden kregen elk hun aardeel toebedeeld. Men zou dit kunnen zien als de eerste vorm van (ruil)verkaveling.
Al in de middeleeuwen waren de Drentse heidevelden verdeeld tussen de verschillende marken.
Gedurende de Franse tijd is onder bevel van Napoleon alle grond opgemeten en in kaart gebracht. Het land werd door landmeters van het kadaster opgemeten, waarschijnlijk met het doel om hier belastingen over te kunnen heffen. Hier bij De Kiel hebben de eigenaren van de marken zich niet gemeld, waarschijnlijk omdat men geen belasting over deze gronden wilde betalen. De landmeter, toen nog iemand met macht en gezag, verdeelde de heide toen naar eigen inzicht aan Westdorp, Ees, Odoorn, Sleen , Zweeloo, Westerbork en Rolde.
De laatste vier waren echter gemeente namen. In werkelijkheid waren dit de marken Noord-Sleen, Wezup, Orvelte en Schoonloo. De 7 markensteen ligt dus wel op de goede plek, alleen de op de steen vermelde namen van de marken zijn door een stukje burgerlijke ongehoorzaamheid in de tijd van Napeleon niet de goede.

Deze zeven marken behoorden toe aan verschillende Dingspils:
Rolder Dingspil: Wesdorp, Schoonloo
Borger Dingspil: Odoorn, Ees
Zuiderveld Dingspil: Sleen, Wezup
Beiler Dingspil: Orvelte
De zes hiervoor genoemde gemeenten waren Zweeloo, Sleen, Odoorn, Borger, Rolde en Westerbork. Deze hadden bij de R DSC 0015gemeentelijke indeling in 1811 elk een ‘tip’ van het Ellertsveld toebedeeld gekregen. De uithoeken liepen hier dus schuin toe of, in het Drents gezegd, ze ‘kielden’. De dorpsnaam De Kiel is afgeleid van deze taartpuntige gemeentegrenzen. Hetzelfde geldt voor de natuurcamping naam ‘De Kijl’ en voor de straatnaam De Tip. Op 1 jan. 1942 kwam een grenswijziging tot stand, na brand van het gemeentehuis van Odoorn.

Zeven Markenpunt